MIM313 Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon Teknik Gezisi

Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon dersi kapsamında öğrencilerin boş gününe denk gelen 10.10.2024 Perşembe günü katılımın zorunlu olmadığı bir teknik gezi gerçekleştirilmiş. Geziye gönüllü öğrenciler katılım sağlamıştır. Dersin hocası Doçent Doktor İlke Ciritci tarihi çevrede mimarlığın önemini Beyoğlu örneği üzerinden öğrencilere anlatmıştır. Taksim meydanından başlayan gezi yeniden işlevlendirilmiş bir yapı olan ve günümüzde İBB’nin Cumhuriyet Müzesi kente kazandırdığı yapı ile başlamıştır. İstiklal Caddesi güzergahında yapılan gezi özellikle dönem yapısı olan pasajlar üzerinden dönem yapıları incelenerek gerçekleşmiştir.
Beyoğlu/Pera’da gözlenen çağdaşlaşma ve yenileşme hareketleri bölge halkında sosyal anlamda Avrupa kentlerine benzer yaşam tarzı sürme eğilimi yaratmıştır. Beyoğlu sokaklarında genişletme, temizleme ve sokakların aydınlatılması gibi çalışmalar başlatılmıştır. Beyoğlu caddesi boyunca lokantalar, kahvehaneler ve Avrupa’dan getirilen ürünlerin satıldığı mağazalar açılmaya başlanmıştır. Beyoğlu/Pera’ya gelen yabancıların konakladığı oteller ve pasajlar da 19.yüzyılın ortalarından itibaren Beyoğlu/Pera’nın yeni müdavimleri için yoğun olarak görülen yapı tipleridir. Pasajlar ve geçitler özellikle 19.yüzyılın ikinci yarısından sonra hem mimari hem de ticari anlamda Pera’nın vazgeçilmez elemanları olmuşlardır.
Pera’nın önemli bir bölümünü oluşturan ve kimliğini ortaya çıkaran yapılar özellikle ana arter olan Grand Rue de Pera’nın üzerinde ve yakın çevresinde sıralanmış olan pasajlar ve buralarda satılan mallardır. Yapılan küçüklü büyüklü pasajlar bölgeyi kadınlar ve gençler için bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Alt katlarında daha çok üst sınıfa yönelik mallar satan dükkanlar bulunan pasajların çoğunluğunda üst katlarında ise konut ya da dükkan bulunmaktadır. Yangınların önceki dönemlerde de sıkça zarara uğrattığı (1811,1831,1857) Beyoğlu, 1870 yılında İngiliz Elçilik Binası ve üç bin dolaylarında ev ve dükkanın yanması ile sonuçlanan büyük bir yangın geçirir. 1870 Pera yangını sonrasında, çoğu kâgir olarak inşa edilen bu pasajlar gösterişli cepheleri, büyük ölçekli ve aydınlık galeri ile dikkat çekmektedir. Pasajlar, Grand Rue de Pera’yı karışık ve dar ara sokaklarına bağlayan eğlence ve ticaret mekânları ile konut dokusu arasında birer geçiş elemanı niteliğinde yer almaktadırlar. Ana aksa dik ya da paralel konumlandırılmış olan pasajlar farklı bir kamusal alanı tarif ederler. Osmanlı geleneksel sisteminin dışında kapitalist üretim-tüketim biçimlerinin görünür kılındığı yerlerdir.
Gezi Botter apartmanında sona ermiştir. Yapı önemli mimarlardan D’Aronco’nun yapısıdır. Sultanın terzisi Hollandalı Jean Botter için yapılmış olan ve son derece merkezi Rue de Pera’da (günümüzde İstiklal Caddesi) bulunan apartmanın zemin katında atölyeler ve dükkân, üst katında odalar vardır.
Tırabzanlarında kapı ve pencere çerçevelerinin dövme demirlerini de kapsamak üzere açıkça Art Nouveau etkisi taşıyan süsleme parçaları, bu yapıyı İstanbul’daki yeni üslubun ilk ve en önemli örneği kılar. Günümüzde giriş katı sergi mekanı olarak ve üst katları ise kütüphane ve çalışma ofisleri olarak halka açık kültürel bir işleve hizmet etmektedir. Öğrenciler ile yapının detayları incelenmiş sonrasında Galata’ya yürüyerek gezi sona ermiştir.